Van alle lopende geologische processen vindt een van de meest beruchte plaats in Afrika, waar een reusachtige ondergrondse kloof het continent in tweeën splitst en zo een 'nieuw continent' doet ontstaan. De zogenaamde Grote Riftvallei in Afrika is de grootste continentale kloof op aarde en heeft de aarde vervormd.

Geologen begrijpen niet helemaal waarom dit gebeurt, omdat het zich niet gedraagt als elke andere scheur in de wereld. Een recent onderzoek van Virginia Tech's Department of Geosciences lijkt echter een verklaring te hebben gevonden.

Studies verklaren ontstaan 'nieuw continent' in Afrika

De Great Rift Valley in Oost-Afrika is een indrukwekkende geologische breuk die zich duizenden kilometers van noord naar zuid uitstrekt. In tegenstelling tot andere breuklijnen vindt de vervorming in dit gebied loodrecht en parallel aan de beweging van tektonische platen plaats.

Tectonische platen zijn enorme blokken van de aardkorst die in de loop der tijd langzaam bewegen. Deze bewegingen kunnen resulteren in complexe interacties, die aardbevingen, gebergtevorming en zelfs het ontstaan van grote kloven veroorzaken, zoals het geval is in de Rift Valley.

Terwijl de platen uit elkaar bewegen, rekt de aardkorst uit en breekt, waardoor een systeem van breuken ontstaat langs de vallei. Deze breuken zorgen ervoor dat de platen kunnen bewegen en dat er bijgevolg regelmatig aardbevingen voorkomen in de regio.

Naast aardbevingen wordt de Great Rift Valley ook gekenmerkt door vulkanen, meren en indrukwekkende landschappen. Vulkanische activiteit komt vaak voor in deze regio door de aanwezigheid van hot spots en de verzwakking van de aardkorst.

Afrikaanse superpluim

Geologen leggen uit dat deze unieke vervorming suggereert dat de plaat in meerdere richtingen tegelijk wordt getrokken, iets wat ongebruikelijk is in andere gebieden van het aardoppervlak. Er werd ook op gewezen dat deze verandering het resultaat is van de activiteit van een hittestroom die de "Afrikaanse Super Pluim" wordt genoemd.

Deze warmtestroom, die diep in de aarde ontstaat en het oppervlak opwarmt, bestaat uit een massa hete mantel die zich uitstrekt van het zuidwesten tot het noordoosten van het Afrikaanse continent.

Op zijn weg wordt deze gedeeltelijk gesmolten mantelmassa ondieper en laat de mantel eronder bewegen. Het is precies deze stroming die de abnormale noordwaartse parallelle vervorming in de Grote Riftvallei veroorzaakt.

Deze ontdekkingen werden gedaan door een team wetenschappers van Virginia Tech, die 3D-modellen gebruikten om de vorming en evolutie van de Rift Valley beter te begrijpen.

Hoe werd de kloof ontdekt?

Onderzoekers denken dat deze deling een paar jaar geleden is begonnen en volgens studies zal Afrika over ongeveer vijf miljoen jaar in twee verschillende continenten zijn verdeeld.

De eerste ontdekking kwam in 2005, na de uitbarsting van de vulkaan Dabbahu, die in slechts vijf dagen een grote scheur opende. Sindsdien zijn er verschillende andere breuken verschenen langs de Grote Riftvallei. Deze scheur zal leiden tot de vorming van een nieuwe oceaan, zoals wetenschappers suggereren.

In 2019 verscheen er in Kenia een enorme scheur die een vallei doorsneed en een belangrijke weg in de regio verstoorde. Deze scheur is een van de vele zwakke plekken in het gebied.

De regio ondergaat een voortgaand proces van tektonische plaatdivergentie, waardoor het continent in de toekomst in tweeën zal splijten. Deze splitsing is het resultaat van geologische activiteit langs de Grote Riftvallei, een complexe formatie van tektonische breuken die zich meer dan 6.000 km van noord naar zuid uitstrekt, van de Hoorn van Afrika tot Mozambique.

Hoewel het splitsingsproces langzaam verloopt en op een geologische tijdschaal plaatsvindt, is het een fascinerend voorbeeld van de dynamiek van de aarde. Als we deze geologische fenomenen begrijpen, kunnen we de evolutie van onze planeet en de krachten die het aardoppervlak in de loop der tijd vormen, beter begrijpen.